Koronavirüsün neden olduğu pandemiye karşı bir aşı
oluşturulması bekleniyor. Dünya üzerinde süren bu yoğun ortak çabada, aşı
bulununcaya kadar belki şansın da yardımı ile Covid-19 tedavisi konusunda neler elde edebileceğine ve Covid-19 tedavisinde umut veren ilaçlar
hakkına derlediğimiz çalışmaları bu yazıda sizinle paylaşıyoruz.
İlaç tedavilerinde çoğu kez mevcut ilaçların farklı
özellikleri ortaya çıkartılarak yeni tedaviler uygulanır. Çok eski bir
eczacılık deyimi ile söylemek gerekirse ‘’Eski ilaçlara yeni numaralar
öğretilir’’. Söz gelimi hafif ağrıları geçiren ve ateş düşürücü olarak etkili
bir antienflamatuar olan aspirinin daha sonra kalp krizi ve felçleri önlemeye
de yardımcı olduğu saptandı. En son araştırmalarda ise aspirinin aynı zamanda
barsak kanseri riskini de azaltabileceği ortaya çıktı.
Bu konuda bir başka örnek de, uzun yıllardır anestezik
olarak kullanılan ketaminin sonradan düşük dozlarda antidepresan özelliğinin
keşfedilmesidir.
Bu oluşumlardan cesaret alarak eldeki bazı ilaçlarda Covid-19
tedavisinin saklı olabileceğini umut edebiliriz. Söz gelimi ağır Covid-19
vakalarında, aşırı enflamatuvar tepki nedeni ile bağışıklık sisteminde düşüş
görülen hastalara, bilinen anti-enflamatuvar ilaçlar verilerek reaksiyonun geri
dönmesi sağlanabilir. Yine Covid-19 enfeksiyonu tedavisi için piyasada yaygın
kullanılan pıhtılaşma önleyici ilaçlar, hastaları çok olumsuz etkileyen
‘’yapışkan kan’’ problemine çare olabilir.
Anti–viral İlaçlar
Anti-viral ilaçlar Covid-19 tedavisinde denenmektedir.
Üzerinde yoğun denemeler yapılan başlıca ilaçlar şunlardır:
Ebola tedavisinde
kullanılmakta olan Remdesivir son zamanlarda anti-Covid-19 etkileri bakımından
incelenmektedir. Remdesivir Covid-19
tedavisi için kullanıldığında iyileşmeyi hızlandırmaktadır. Fakat yine de
Remdesivir’in hastalığın ölüm oranını azalttığına dair kesin bir bulgu henüz
elde edilmemiştir.
Hidroksiklorokin’in esas
kullanım amacı sıtmayı önlemektir. Covid-19 tedavisinde yararlı olacağı
düşünülmektedir.
Covid-19
tedavisi için kullanılması uygun gibi görünen Lopinavir/Ritonavir daha önceden
HIV/ AIDS terapisi için kullanılıyordu.
Bilim insanları yukarıda sayılan ilaçların Covid-19 üzerinde
ne kadar etkili olduğunu araştırıyorlar. Araştırmalar özellikle de sağlık
çalışanları üzerinde deneniyor. Denemeler henüz sonuçlanmış değildir. Bunların
yanı sıra daha az tanınan anti-virallerin de Covid-19 tedavisinde etkili olup
olmayacağı araştırılıyor. Araştırma çalışmalarından bazıları şunlardır:
Bu konuya örnek bir
araştırma Edinburgh Üniversitesinde yapılıyor. Üniversitede ELVIS COVID-19
projesi üzerinde çalışılmaktadır. Bu çalışmada, deniz tuzunun insan
hücrelerinin antiviral savunması üzerinde olumlu etkisi olup olmayacağı
araştırılıyor.
PRINCIPAL araştırmasında ise
belirli bir antibiyotiğin aynı zamanda anti-viral etkiye sahip olup olamayacağı
konusunda çalışmalar yapılıyor. ( Elimizdeki güncel bilgilere göre
antibiyotikler grip ve/veya soğuk algınlığı gibi hastalıklarda etkili
değildir.)
Diyabet
için kullanılan metformin ilacı da diyabet üzerinde etkili olduğu keşfedilmeden
önce anti-influenza ilacı olarak kullanılmaktaydı. Bu bilgiye dayanarak
başlanan araştırmaların sonucunda diyabet ve COVİD-19 hastalığına tutulan
kadınlarda metformin kullanımının ölüm oranını düşürebileceğine dair bulgular
elde edilmiştir.
Bütün bunların yanı sıra bilim insanları, D vitamininin
Covid-19 hastalığına iyi geleceğine dair yapılan spekülasyonların tedavideki
etkinliğini gösteren kesin deliller olmadığını da bildiriyorlar.
Anti-enflamatuvar
İlaçlar
Bilim insanları ilerlemiş
Covid-19 vakaları tedavisi için anti-enflamatuvarların da etkili
olabileceği düşünüyor.
Sözgelimi Deksametazon’un ventilatöre gereksinim duyan
Covid-19 hastalarına yararlı olabildiği düşünülmektedir. Deksametazon yaklaşık
70 yıldır KOAH, astım ya da krup hastalarının atak dönemlerinde nefes
alınmasını kolaylaştırmaktadır. Deksametazon ayrıca şiddetli akut solunum
sendromu SARS olarak tanımlanan bir akciğer hastalığı tedavisinde de hastalara
yardımcı olmaktadır. Yine de bilim insanları Deksametazona güvenerek tedbirin
elden bırakılmaması için, deksametazon ile dahi Covid-19 ‘dan ölüm oranının
halihazırda % 28 gibi çok yüksek bir değerde olduğunu vurguluyorlar. (
Deksamatezaon kullanılmadan ölüm oranı % 40’dır)
Ayrıca araştırmacılar M.Ö 2000 yılından bu yana eklem
şişmesi tedavisinde kullanılan kolşisin üzerinde de araştırmalar yapıyorlar.
Kolşisin bugün gut tedavisinde kullanılmaktadır. Araştırma sonuçları henüz
açıklanmış değildir.
Anti-pıhtılaşma
İlaçları
Covid-19 hastalığında öncelikli olarak vücutta akciğerlerin
harap edildiği, daha sonra ölümcül kan pıhtıları oluşturulduğu ve vücut
dengesinin alt üst edilerek hastanın ölüme götürüldüğü net olarak biliniyor. Bu
bilgiden hareketle bilim insanları dikkatle kullanıldığı takdirde kan inceltici
ilaçların da Covid -19 tedavisinde hayat kurtarıcı etkisi olabileceğini
bildiriyorlar.
Ayrıca Covid-19 geçiren hastalardan kan almanın da tedavide
etkili olabileceği düşünülmektedir. Bu konuda derman olmak isteyen 100.000’den
fazla kişi, kan plazması bağışlamayı teklif etmektedir.
Covid-19 İçin Müjdeli
Haber Yakın Olabilir
Bu kadar yoğun yapılan araştırmalara biraz da şansın yardım
etmesi ile Covid-19 hastalığının tedavisinin bulunacağını düşünüyoruz. Tıp
bilimi tarihi şans eseri bulunan tedavilerle doludur. Bunlardan hemen
hatırlanan iki tane örnek şunlardır:
Penisilin, bilimsel bir
deneyde oluşan küf kontaminasyonu sonucu bulundu.
Viagra’nın
anjina ağrısının iyileştirmesi için denemeler yapıldığı sırada mucizevi biçimde
ereksiyonu arttırdığı saptandı.
Bilimde başarılı olmak için çalışmak, merak etmek ve şans
üçlüsünün birleşmesi gereklidir. Louis Pasteur ‘’Şans hazırlanmış bir zihne
yardımcı olur.’’ diyerek bu durumu özetlemektedir.
İnanıyoruz ki, bilim insanları Covid-19 konusunda kesin
tedaviyi sağlayabilecek sürprizleri yakalamak için hazırlar. Hep birlikte
yakında Covid-19 tedavisi ile ilgili
müjdeyi bekleyebiliriz.
Tags
sağlık