KAFEİN NEDİR? NE KADAR TÜKETİLMELİDİR?

Her gün sıkılmadan içtiğimiz kahvenin içinde bolca bulunan kafeinin çok sık tüketildiğini görüyoruz. Kafeinin yararları olmasına rağmen bir o kadar da zararları vardır.

Sabah kalktığımızda, işe başlamadan ve iş sırasında, ders çalışırken, arkadaşlarla bir sohbetin içindeyken ve oyun oynarken kahve içeriz. Ayrıca kafein, sadece kahve de değil birçok içecek ve besinde de bulunmaktadır.

KAFEİN NEDİR?

Kafein, uyarıcı etkisi olan bir alkaloittir. Adenozin, uykuda olmadığımız süreçlerde çalışan nöronların oluşturduğu bir maddedir. Çok yorulduğumuzda ya da uykusuzluk çektiğimizde adenozin seviyesi yükselir. Kafein kullanıldığında ise adenozin miktarı ile kendini eşitler ve kişiyi birkaç saat daha uyanık tutar. Dengeli ve gerekli miktarlarda kullanılması önerilir. Örneğin çok sık tüketilen kahve günde 1 ya da 2 bardak içilirse normal fakat 5 bardaktan fazla içilmesi tavsiye edilmez.

Kafein, sadece kahve de bulunmaz. Enerji ve asitli içeceklerde, çaylarda, kakaoda da bulunur.

Bazı kafein tüketiciler çok kullanımının bağımlılık yapmaması ile ilgili söylemlerde bulunsa da aslında bağımlılık yapmaktadır.

KAFEİNİN VÜCUDA YARARLI ETKİLERİ

Kafeinin birçok yararlı etkileri bulunmaktadır.

Çok bilinen bir etkisi olan uyanıklık yani zihin açıklığını sağlar. Örneğin yapmanız gereken büyük ve zor bir ödeviniz var. Ama siz daha yarısına bile gelememişsiniz. Ödevi yarın vermeniz gerekiyor. İşte bu durumlarda kafeinin size büyük bir yardımı dokunuyor. Ayrıca zihin açıklığı derken sadece uyanıklık değil, hafıza anlamında da bir açıklık söz konusudur. Beyin güçlenir ve haliyle zekâ da güçlenir. Derslere ya da işinize daha iyi odaklanmanızı sağlar. Unutkanlık yapmaz.

Karaciğer hastalıklarına kapılma riskini ortadan kaldırır. Tükettiğimiz yiyecek ve içecekler nasıl kana karışıyorsa, karaciğerde de yağ toplanması söz konusu olabiliyor. Karaciğerde yağ toplanması, düzensiz beslenmeden, alkol tüketimi vb. durumlardan ortaya çıkar. Karaciğer yağlanması iltihabı oluşturur. İltihap ta karaciğer yetmezliğini meydana getirir. O yüzden bu durumlardan kurtulmak için karaciğerin temizlenmesi gerekir. Bu temizlenmeyi yine kafein yapar.

Depresyon riskini azaltır. Hiç kafein kullanmayan kişilere baktığımızda depresyon havalarında olduklarını, morallerinin düşük olduğunu ve sürekli halsiz durumda olduklarını görürüz. Her gün kahve içen ya da kafein düzenli ve dengeli bir şekilde kullananlar da depresyon seviyesi minimumda olur. İntihar oranını da azaltır.

İlaçlarda kullanılır. Hatta bazı doktorlar kafeinin birçok hastalığı yok etmesinde etkisi olduğunu düşünürler.

Kasların gelişmesinde yardımcı olur. Özellikle sporcular çoğunlukla her gün kahve içmeye çalışırlar. Ayrıca antrenman ve spor anında dayanıklılığı arttırır.

Parkinson hastalığına karşı koruma sağlar

Bunama riskini azaltır. Alzheimer, şizofreni gibi psikolojik hastalıklara karşı koruma sağlar.

Göz problemlerine (Katarakt, göz kapağı spazmı) karşı korur.

Ağrıları giderir. Örneğin gün boyu baş ağrısıyla mücadele etmektesiniz. Bir kahve içtiğinizde ağrılarınızın azaldığını hissedebilirsiniz.

Nikotin kullanımını azaltır.

Obeziteyi azaltır.

KAFEİNİN FAZLA TÜKETİMİNDE VÜCUDA OLAN ZARARLI ETKİLERİ

Moral seviyenizi bozuyor. Dengeli kullanımında nasıl depresyon etkisini azaltıyorsa fazlası da bir o kadar arttırıyor. Moral bozukluğu ile beraber krizi de tetikliyor. Örneğin çikolatayı normal miktarda tükettiğinizde sıkıntı yaratmaz fakat çikolataya dur demediğimiz zaman da çikolata krizini ortaya çıkarır. Bu da depresyon hatta intihara kadar gidebilir.

İlaçlara bağlanmanızı sağlıyor. Örneğin oluşan hastalıklarda ya da ağrılarınız da ilaçlar kullanmanız son bulmayacaktır. Çok mutsuz olduğunuz da antidepresan ilaçlarını kullanmaya başlayacaksınız ama bu ilacında bir sonu olmayacak.

Çok tüketimde yine ruhsal hastalıkları meydana getirmekle beraber hafızayı da bozabiliyor

Kaygı bozukluğu (Anksiyete) ve stresi meydana getirecektir.

Yine çok tüketimde nikotin kullanımını da arttırır. Çünkü kafein ve nikotini bozulamaz ikili olarak görmeye başlarsınız.

Obeziteyi etkiler.

Uyku düzensizliği meydana getirir. Halsizlik ve uykusuzluktan dolayı ağrılar meydana getirir.

Kalp rahatsızlıklarını meydana getirir. Kafein kan basıncını arttırdığı için kalp çarpması, düzensiz kalp atışlarını meydana getirir.

Kemik kaybını oluşturur.

Kadınlarda gebeliği geciktirme (Infertilite) ve erkeklerde ise prostat kanserini oluşturmada yüksek risk taşır.

Gebelikte de çocuğu düşürme ve çocuğa zarar verme risklerini arttırıyor.

Ödemi oluşturur.

Kafein zehirlenmesi meydana gelebilir.

KAFEİNİN TÜKETİM MİKTARI NASIL OLMALIDIR?

Kafeinin yararlarını ve zararlarını gördük. Şimdi de günde “Ne kadar içmeliyiz?” Bu sorunun cevabını öğrenelim.

Yetişkinlerde, günde 3-4 fincan kahve ya da 4-5 fincan çay normal karşılanır. Fakat 4 fincandan fazlası zararlıdır. Lösemi riskini arttırır. 8 fincan üstü kullanımda ise ölüm riskini arttırır.

Hamilelerde ise Dünya Sağlık Örgütü’ ne göre 3 fincandan fazlası içilmemelidir.

KAFEİN ÇOK TÜKETİLDİĞİNDE YAPILMASI GEREKENLER

Kafeini aşırı derece kullandığınızda sizde oluşan yan etkiler, sizin düzeltemeyeceğiniz boyuttaysa kesinlikle bir doktordan yardım almalısınız. Eğer aşırı kullanmadıysanız kendinizde evde düzeltebilirsiniz.

Bol bol su için. Zaten normal günde bol su içilmesi gerekilirken kafein miktarını aldığınız da su miktarınızı fazlalaştırmalısınız.

Tatlı besinlerden uzak durun. Meyve az tüketin.

Magnezyum takviyesi alın. Vitaminler kullanın.

Süt için. Vücudunuzu dengeler.

Sebze tüketimine dikkat edin.